Thượng bì da nằm ở đâu? Chức năng của thượng bì là gì?

Thượng bì da hay chính là biểu bì của da. Lớp trên cùng của da mà chúng ta dễ dàng nhìn thấy hoặc chạm tay vào. Thượng bì thường có cấu tạo mỏng và được ví như là “áo giáp” bảo vệ làn da, ngăn chặn thoát nước và đảm bảo tính thẩm mỹ. Thượng bì da dễ bị tổn thương nên cần được chăm sóc và bảo vệ khoa học mỗi ngày.

Thượng bì da là gì? Vị trí của thượng bì

Thượng bì da chính là lớp ngoài cùng của da. Nói đơn giản hơn thì thượng bì chính là lớp biểu bì phía trên da, thứ mà chúng ta có thể dùng mắt để quan sát hoặc dùng tay để sờ nắn.

Thượng bì được liên kết chặt chẽ với phần trung bì da nhưng sẽ mỏng hơn rất nhiều. Độ dày trung bình của thượng bì sẽ khoảng từ 0,05 mm (ở mí mắt) đến khoảng 1,5 mm (ở lòng bàn tay, bàn chân). Tuy mỏng nhưng thượng bì vẫn được cấu tạo bằng nhiều lớp và đảm nhận những vai trò hết sức quan trọng.

Cấu tạo của thượng bì da

Trong giải phẫu da, thượng bì sẽ bao gồm 5 lớp tế bào. Sau đây Dr.thaiha sẽ giúp bạn tìm hiểu về cấu tạo của thượng bì theo thứ tự từ trên xuống dưới:

Lớp sừng (stratum corneum)

Đây là lớp ngoài cùng của thượng bì da, thường xuyên có tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Lớp sừng sẽ bao gồm tế bào chết được xếp thành nhiều lớp. Lớp sừng sẽ được bong ra thường xuyên và được thay mới theo chu kỳ.

Lớp đáy (stratum basale)

Là lớp bên dưới lớp sừng với chức năng neo giữ chặt thượng bì với trung bì, giúp da bền vững. Đây chính là nơi sản sinh ra tế bào da mới, sản xuất và phân  bố melanin cho lớp biểu bì. Lớp đáy quyết định màu sắc của làn da.

Lớp bóng (stratum lucidum)

Tăng cường hàng rào bảo vệ ở những vùng da thường xuyên chịu lực, ma sát. Trên thực tế thì lớp bóng chỉ tồn tại ở một số vùng cơ thể, bao gồm lòng bàn tay, lòng bàn chân. Do đó, lớp bóng thường ít được nhắc đến trong cấu trúc da liễu.

Lớp hạt (stratum granulosum)

Lớp hạt sẽ tạo keratin và lipid, góp phần hình thành hàng rào bảo vệ da. Lớp này sẽ gồm khoảng 3–5 lớp tế bào dẹt. Khi lên đến lớp này, tế bào bắt đầu thoái hóa nhân và bào quan, chuẩn bị chuyển thành tế bào chết ở lớp trên cùng của da.

Lớp gai (stratum spinosum)

Đây là lớp tiếp giáp với trung bì da. Khi quan sát bằng kính hiến vi sẽ thấy lớp gai có cấu tạo dạng lồi lõm giống như những chiếc gai ở trên một mặt phẳng. Điều này sẽ giúp liên kết biểu bì với trung bì một cách hiệu quả hơn. Lớp gai này cũng có nhiều chức năng quan trọng. Quyết định sức khoẻ và nét đẹp của làn da.

Chức năng của thượng bì là gì?

Thượng bì bao phủ toàn bộ cơ thể con người. Chính vì thế, chức năng đầu tiên của thượng bì chính là bảo vệ cơ thể. Đây được xem như “tấm lá chắn” đầu tiên của hệ miễn dịch tự nhiên, giúp chống lại các tác nhân gây ảnh hưởng từ bên ngoài như tia UV, khói bụi, thời tiết, hoá chất và vi khuẩn… Do đó, sức khoẻ của biểu bì là thứ quyết định đến sức khoẻ của làn da.

Ngoài ra, thượng bì còn có một số chức năng quan trọng khác. Bao gồm:

• Ngăn thoát nước: Thượng bì da sẽ ngăn chặn tình trạng mất nước của da, từ độ sẽ giúp duy trì độ ẩm của làn da, làm nhỏ lỗ chân lông và làm mịn da tự nhiên.
• Tái tạo liên tục: Tế bào da mới sinh ra từ lớp đáy của thượng bì sẽ được đẩy dần lên và thay thế tế bào chết bong ra ở lớp sừng. Nhờ đó mà làn da sẽ được làm mới liên tục và lão hoá sẽ được kiểm soát.
• Quyết định màu da: Thượng bì có nhiều thế bào bào melanocyte ở lớp đáy. Đây chính là thứ sản xuất melanin và chịu trách nhiệm phân bố các hạt sắc tố. Do đó, thượng bì sẽ quyết định màu da sắc của làn da.
• Ảnh hưởng đến cảm giác: Tế bào cảm giác Merkel ở lớp đáy sẽ được phân bổ tập trung ở các vùng như đầu ngón tay, môi, nang lông. Do đó, thượng bì còn chịu trách nhiệm về cảm giác chỉ qua một cách chạm nhẹ.
• Tham gia miễn dịch: Sự tồn tại của tế bào Langerhans trong thượng bì da giúp cơ thể nhanh chóng nhận diện và có phản ứng để chống lại mầm bệnh.

Và quan trọng hơn hẳn là thượng bì sẽ phản ánh tình trạng da. Bạn có thể nhận biết các dấu hiệu bất thường của da thông qua việc quan sát kỹ lớp “áo” bên ngoài. Mức độ lão hoá của da cũng sẽ được hiển thị rõ ràng như lỗ chân to, nhăn da, da chùng nhão, da kém đàn hồi, da chảy xệ và da lỏng lẻo… Vì thế, có thể nói thượng bì sẽ quyết định đến thẩm mỹ da liễu.

Điều gì làm cho thượng bì bị suy yếu

Có muôn vàn lý do khiến cho lớp thượng bì trở nên nhạy cảm và bị suy yếu. Lúc này, sức khỏe làn da cũng sẽ bị ảnh hưởng nghiệm trọng do không được thượng bì bảo vệ.

Sau đây là danh sách những thứ có thể làm cho thượng bò da bị nhạy cảm và suy yếu:

Ánh nắng mặt trời phá huỷ thượng bì

Tia UV sẽ huỷ hoại thượng bì da và cả các lớp bên trong của da. Bởi tia UV sẽ phá hủy DNA tế bào đáy, làm rối loạn sản sinh melanin và làm giảm mật độ sợi colagen và elastin một cách nhanh chóng. Từ đó, da sẽ bị lão hoá nhanh hơn, mạnh hơn và tăng nguy cơ ung thư. Nhất là ở các vùng thượng bì da bị hở, không được quần áo che chắn.

Tác động từ môi trường sống

Ngoài ra, cần đề cập đến các vấn đề về thời tiết như nắng gắt, gió mạnh, hạnh khô hoặc nhiệt độ và độ ẩm không khí. Các điều kiện sống bị ô nhiễm như ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí đều sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lớp thượng bì da.

Chăm sóc da không khoa học

Chăm sóc da không khoa học, chăm sóc da quá cầu kỳ hoặc lãng quên chăm sóc da đều sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ làn da. Những vấn đề mà bạn dễ gặp phải gồm:

• Rửa mặt, tẩy da chết quá nhiều sẽ gây bào mòn lớp sừng, làm da mỏng và dễ kích ứng.
• Dùng mỹ phẩm có chất tẩy mạnh, cồn, hương liệu sẽ phá vỡ hàng rào lipid của thượng bì.
• Không chống nắng sẽ khiến cho da không được bảo vệ, da bị tổn thương mạn tính và sẽ bị lão hoá nhanh.
• Dùng nước nóng để làm sạch da khiến da bị khô, dễ bị kích ứng hơn và cũng tăng khả năng lão hoá.
• Dùng khăn để lau mặt sẽ gây tác động ngoại lực lên trên da và cũng có thể đưa vi khuẩn đến gần hơn với làn da.

Lối sống không khoa học

Thiếu ngủ, mất ngủ, ngủ không sâu giấc  hay thường xuyên căng thẳng kéo dài sẽ vô tình làm cho hormone cortisol tăng. Điều này cũng đồng nghĩa là da trở nên nhạy cảm hơn. Trong khi đó, khả năng tái tạo và phục hồi của da lại chậm hơn do thượng bì bị tổn thương. 

Các vấn đề về dinh dưỡng

Ăn uống không điều độ khiến cơ thể bị thiếu các thành phần dinh dưỡng quan trọng như vitamin A, C, E, kẽm, omega-3… Đây cũng là các chất dinh dưỡng có ảnh hưởng đến khả năng phục hồi và chống oxy hóa.

Hút thuốc, rượu bia, ăn nhiều dầu mỡ, ăn nhiều đường, ăn nhiều tinh bột đều sẽ ảnh hưởng đến sức khoẻ của làn da. Nó không chỉ làm da mất nước mà còn khiến gốc tự do tăng cao, ức chế sản xuất collagen và elastin.

Tác dụng phụ của thuốc

Lớp thượng bì da có thể bị tổn thương do mỹ phẩm hoặc thuốc điều trị tại chỗ. Bao gồm cả những loại thuốc bôi được bác sĩ kê đơn vẫn có thể gây tác dụng phụ lên da. Đáng chú ý nhất là việc chúng ta sử dụng sản phẩm chứa thành phần corticoid trong điều trị viêm da cơ địa, vảy nến, chàm, mụn trứng cá…. Thứ này có thể làm cho da bị nhạy cảm, da mỏng, dễ đỏ, dễ nhiễm trùng và cả mụn trứng cá.

Dĩ nhiên là lão hoá thượng bì cũng nằm trong quá trình lão hoá tự nhiên của cơ thể. Theo thời gian, khả năng tái tạo thượng bì chậm lại, từ 28 ngày chuyển thành 30-40-50 ngày. Và chu kỳ tái tạo da càng chậm thì da sẽ càng bị lão hoá nhanh và mạnh mẽ hơn.

Làm sao để có thể phục hồi thượng bì da?

Thượng bì da cần được chăm sóc và bảo vệ thường xuyên. Chỉ khi thượng bì khoẻ mạnh thì bạn mới có thể tự tin vào diện mạo của bản thân. Và chăm sóc thượng bì cũng sẽ đơn giản hơn là chăm sóc lớp trung/ hạ bì của da.

Một số gợi ý được bác sĩ chuyên khoa đưa ra giúp chăm sóc, phục hồi, tái tạo thượng bì da hiệu quả gồm:

• Tẩy trang: Dù cho bạn không trang điểm cũng cần tẩy trang cho da. Bởi thượng bì da không chỉ chịu ảnh hưởng của mỹ phẩm mà còn có cả bụi bẩn, bã nhờn nữa nhé.
• Làm sạch dịu nhẹ: Chọn sữa rửa mặt pH 5.5–6.0, không chứa chất tẩy mạnh, không nhiều hương liệu. Tránh rửa mặt quá nhiều lần/ngày, không dùng khăn và nước nóng để rửa mặt.
• Tẩy da chết: Tẩy da chết định kỳ 2 lần/ tuần để làm sạch lớp tế bào da già cỗi, giúp da dễ “thở” hơn và từ đó sẽ giảm nguy cơ nổi mụn trứng cá và làm sáng da tự nhiên nhất.
• Dưỡng ẩm: Sử dụng kem dưỡng chứa ceramide, cholesterol, hay HA để duy trì độ ẩm cho lớp thượng bì, đảm bảo sức khỏe làn và sự tươi trẻ của làn da.
• Kem chống nắng: Luôn dùng kem chống nắng SPF ≥ 30 hằng ngày, kể cả khi trời râm hay ngồi trong nhà có ánh sáng xanh (máy tính, điện thoại).
• Chống nắng vật lý: Kết hợp mặc áo dài tay, đội nón, đeo kính râm khi đi ngoài trời để tăng cường hiệu quả bảo vệ da.
• Sản phẩm chăm sóc chuyên sâu: Bao gồm sử dụng vitamin A (retinol nồng độ thấp), B3 (niacinamide), C, E trong skincare để kích thích tái tạo, chống oxy hóa.
• Chế độ dinh dưỡng: Ăn thực phẩm giàu omega-3 (cá hồi, hạt lanh), kẽm, vitamin C, E để tăng cường sức bền của da. Uống đủ nước (1,5–2 lít/ngày).
• Chế độ sinh hoạt: Ngủ đủ giấc, giảm stress để hormone ổn định, giúp da phục hồi tốt hơn. Hãy đi ngủ sớm để giúp da có cơ hội tái tạo và phục hồi hiệu quả hơn.

Ngoài ra, chúng ta còn có thể áp dụng rất nhiều các phương pháp thẩm mỹ hiện đại để chăm sóc lớp thượng bì da. Như tiêm meso, điện di tinh chất, ánh sáng sinh học IPL… Tất cả đều đã được kiểm chứng về hiệu quả và độ an toàn trong làm trẻ hoá làn da một cách tự nhiên.

Tại phòng khám da liễu thẩm mỹ Thái Hà, bạn sẽ được bác sĩ tư vấn kỹ về cấu trúc da, phân loại da và đưa ra kế hoạch chăm sóc da khoa học để có thể phục hồi và tái tạo thượng bì da tự nhiên. Nếu bạn cần được tư vấn thêm, hãy chủ động liên hệ với phòng khám để được hỗ trợ nhé!

• 4:37 Chiều 10/09/2025
• 96 lượt xem
• Administrator