Bệnh da do nấm sợi: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Bệnh da do nấm sợi (dermatophytosis) rất thƣờng gặp, nhất là ở những vùng có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, rất thuận lợi cho các chủng nấm phát triển. Bệnh không nguy hiểm đến tính mạng, đa phần là lành tính nhưng lại gây ra các triệu chứng cơ năng khiến cho người bệnh cảm thấy khó chịu. Tổn thương nấm sợi có xu hướng lan tỏa nhanh và ảnh hưởng đến thẩm mỹ da, gây xáo trộn cuộc sống.

Nguyên nhân gây bệnh nấm sợi

Có 3 loài nấm sợi thường gặp gây bệnh ở người gồm: Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum. Các chủng nấm sợi có thể lây nhiễm từ đất (geophilic organisms), từ động vật (zoophilic) hoặc từ người bệnh (anthropophilic). Các loại nấm này cần có keratin để phát triển, do vậy không thể gây bệnh ở niêm mạc.

Điều kiện thuận lợi làm gia tăng nguy cơ mắc nấm sợi gồm:

– Điều kiện sinh hoạt thiếu thốn, sống tập thể, ngủ chung và dùng chung quần áo.

– Khí hậu nóng ẩm, ra nhiều mồ hôi làm thay đổi pH của da.

– Da bị xây sát, da khô, rối loạn cấu tạo lớp sừng do quá trình chăm sóc chưa hợp lý.

– Rối loạn nội tiết, suy giảm miễn dịch, dùng kháng sinh lâu ngày, dùng thuốc ức chế miễn dịch tự nhiên của cơ thể…

Chẩn đoán bệnh nấm sợi như thế nào?

Nấm ở bàn chân

Hay gặp ở những người đi giày nhiều nhất là các vận động viên điều kinh do vậy bệnh còn được gọi là “bàn chân vận động viên điều kinh” (Athlete’s foot). Nguyên nhân chủ yếu do Trichophyton rubrum và Trichophyton mentagrophytes. Một số trƣờng hợp có thể do Epidermophyton floccosum.

Lâm sàng nấm ở bàn chân có 4 hình thái:

+ Hình thái bong vảy: lòng bàn chân đỏ, bong vảy nhiều, có thể bong vảy từng đám nhỏ hoặc lan tràn toàn bộ lòng bàn chân. Thƣờng ở 1 bên sau lan sang 2 bên, ngứa ít.

+ Hình thái viêm kẽ: thường ở kẽ ngón 3-4 bàn chân. Bệnh rất hay gặp ở những vận động viên điền kinh do đi giày nhiều. Tổn thƣơng đỏ, nứt trên có nhiều bợ trắng, chảy nước. Người bệnh có thể đau và ngứa nhiều.

+ Hình thái tổ đỉa: mụn nƣớc nằm sâu dưới da, khó vỡ, các mụn nước vỡ để lại bề mặt lỗ chỗ, ngứa nhiều và đau nhức nhiều hơn.

+ Hình thái viêm móng: móng có những đám trắng, đường trắng từ bờ tự do hoặc bờ bên, dần móng dầy lên, màu vàng bẩn, dễ mủn.

Nấm bẹn

Thường do Epidermophyton inguinale, Trichophyton rubrum gây nên. Tổn thƣơng là những chấm đỏ, có vảy nhỏ, dần lan ra thành mảng hình tròn hoặc bầu dục, bề mặt đỏ, bờ hơi gồ cao, trên bờ có nhiều mụn nƣớc và vảy da. Các mảng liên kết với nhau thành mảng lớn hình cung, giữa nhạt màu. Kèm theo đó là dấu hiệu ngứa.

Chúng ta cần phân biệt nấm bẹn với các bệnh da khác như Erythrasma, Viêm kẽ do Candida để có thể điều trị an toàn và chính xác nhất.

Nấm vùng mặt

Bệnh thường do T. rubrum, T. mentagrophytes, M. canis gây nên. Biểu hiện lâm sàng là dát đỏ, kích thước 1-5 cm, bờ hơi nổi cao đôi khi không rõ, bong vảy, ngứa.

Nấm thân mình

Nấm thân mình có thể lây nhiễm từ bất kỳ nguồn nào. Bất kỳ loại nấm sợi nào cũng có thể gây bệnh ở thân mình. Hay gặp nhất là T. rubrum, T. mentagrophytes, M. canis và T. tonsurans.

Tổn thương bao gồm mụn nước thành đám tạo thành hình tròn hay hình nhiều cung. Tổn thương có xu hướng lành giữa, lan ra xung quanh, ngứa nhiều. Nhiễm nấm có thể khu trú hay lan toả toàn thân tuỳ thuộc vào đặc điểm vi nấm hay vật chủ..

Nấm vùng râu

Ít gặp hơn cá dạng nấm khác và thường xuất hiện ở ở nông dân tiếp xúc với súc vật.

+ Hình thái nông: do Violaceum, T. rubrum gây nên. Sợi râu gãy và bong vảy hoặc tồn tại nhƣng khô, không bong, khi nhổ lên chân vẫn bình thường.

+ Hình thái sâu: do T. mentagrophytes gây nên. Tiến triển chậm, các u nhỏ liên kết với nhau tạo thành mảng thâm nhiễm và ăn sâu xuống hình thành các áp xe. Da trên bề mặt viêm tấy, sợi râu rụng hoặc không có, mủ chảy ra qua lỗ chân râu.

Chẩn đoán bệnh da do nấm sợi còn có thể thông qua các xét nghiệm liên quan:

– Soi tươi để  tìm sợi nấm: xét phát hiện các sợi nấm chia đốt trên nền tế bào sừng.

– Nuôi cấy trên các môi trƣờng để định loại chủng nấm dựa vào đặc điểm khuẩn lạc của từng loại nấm.

Tiến triển và biến chứng của bệnh da do nấm sợi

Bệnh tiến triển lành tính, khỏi hoàn toàn nếu áp dụng các biện pháp điều trị đúng cách. Các trường hợp tái phát thường do điều trị không triệt để hay không tuân thủ yêu cầu điều trị của bác sĩ đưa ra. Trong đó, đáng chú ý là dùng thuốc chứa corticoid tại chỗ hoặc toàn thân hoặc ở những người bệnh suy giảm miễn

Biến chứng chủ yếu của nấm da là bội nhiễm và chàm hoá do người bệnh gãi nhiều và vệ sinh không tốt. Bệnh có thể gây tổn thương da, khiến mất thẩm mỹ da liễu và ảnh hưởng đến tâm lý của người mắc.

Bệnh da do nấm sợi và cách điều trị an toàn

Nguyên tắc điều trị là cần xác định và loại bỏ các yếu tố thuận lợi cho nấm phát triển. Sử dụng thuốc bôi tại chỗ hoặc toàn thân theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa da liễu. Tuyệt đối không được tự ý điều trị tại nhà khi chưa có chẩn đoán chính xác về bệnh.

Điều trị nguyên nhân trong các trường hợp sau:

– Vệ sinh cá nhân, tránh mặc quần áo ẩm ướt

– Là quần áo thường xuyên hoặc phơi quần áo dưới ánh nắng.

– Tránh tiếp xúc với các nguồn lây nhƣ chó, mèo.

– Không dùng chung quần áo, chăn màn với ngƣời mắc bệnh.

– Tránh tắm xà phòng có tính sát khuẩn mạnh,

– Dùng các thuốc chống nấm bôi tại chỗ đơn thuần hoặc kết hợp thuốc bôi…

Thuốc dùng trong điều trị bệnh da do nấm sợi:

Thuốc bôi tại chỗ: các loại kem chống nấm như Ciclopiroxolamin 1%, Ketoconazol 2%, Terbinafin 1%, Clotrimazol 1%…

Thuốc kháng nấm toàn thân nếu các thương tổn lan rộng hoặc dai dẳng bôi lâu không khỏi. Thường dùng nhất là Griseofulvin viên 500mg, terbinafin 250mg, itraconazol 100mg…

Trong quá trình điều trị bệnh da do nấm sợi bệnh nhân cần chú ý thực hiện tốt các biện pháp phòng tránh bệnh như: Vệ sinh các nhân, không mắc quần áo ẩm ƣớt, không dùng chung quần áo; Tránh tiếp xúc với các vật nuôi trong nhà nhƣ chó, mèo bị bệnh; Điều trị sớm khi mắc bệnh và điều trị đến nơi đến chốn.

• 4:44 Chiều 09/06/2021
• 2720 lượt xem
• Administrator