Mụn trứng cá, nguyên nhân và phân loại trứng cá thường gặp

Trứng cá là một bệnh viêm mạn tính của đơn vị nang lông tuyến bã với các biểu hiện là mụn nhân mở hoặc đóng cùng với các tổn thương viêm như: sẩn, mụn mủ, cục nang. Bệnh thường gặp ở thanh thiếu niên, có thể  kéo dài đến tuổi trưởng thành… do nhiều nguyên nhân khác nhau và các dạng trứng cá cũng khác nhau.

Nguyên nhân chủ yếu gây mụn trứng cá

Các nguyên nhân mụn trứng cá có rất nhiều. Trong đó, các bác sĩ xin nhấn mạnh 4 nguyên nhân cơ bản và thường gặp nhất sau:

– Tăng bài tiết chất bã: Hormon sinh dục (DHT), yếu tố di truyền, cơ địa, môi trường, stress… khiến cho hoạt động của tuyến bã nhờn gia tăng và nó khiến cho chân lông bít tắc gây ra tình trạng da nổi trứng cá.

– Dày sừng cổ nang lông: Tăng sinh các tế bào sừng ở cổ nang lông dẫn tới bít tắc đường dẫn chất bã ra ngoài da hình thành nên các nhân trứng cá. Thường do các yếu tố liên quan như: Hormon, các chất trung gian viêm

– Vi khuẩn P. Acnes: Vi khuẩn gây mụn hoạt động trên da và nó sẽ kết hợp với tuyến bã nhờn để khiến trứng cá nặng hơn, khó kiểm soát hơn.

– Phản ứng viêm gây vỡ thành nang lông hay các yếu tố khác như sử dụng mỹ phẩm và thuốc bôi, uống không phù hợp với tình trạng da hoặc tác dụng phụ của thuốc như corticoid

– Chế độ ăn uống: Thói quen ăn nhiều đường, sữa, các loại thức ăn nhanh, thức ăn có chỉ số đường cao… hay ảnh hưởng của môi trường, khí hậu…

Các biểu hiện của trứng cá là các tổn thương thường khu trú ở vùng da tiết nhiều dầu như mặt, lưng và ngực. Các tổn thương không viêm bao gồm mụn nhân mở (mụn đầu đen) và mụn nhân đóng (mụn đầu trắng). Nếu trứng cá nặng sẽ có tổn thương viêm như mụn mủ, sẩn, cục, nang…

Phân loại các dạng trứng cá thường gặp

Trứng cá liên quan đến nội tiết

Hay gặp ở phụ nữ lớn tuổi, mức độ nhẹ, thường dai dẳng, và kháng trị với các phương pháp thông thường. Tổn thương thường quanh cằm, quanh quai hàm, 1/3 dưới mặt, nửa trên thân mình. Thường nặng hơn trước chu kì kinh. Một số triệu chứng phối hợp như: rối loạn kinh nguyệt, rậm lông mặt, ngực, rụng tóc, da dầu nhiều….

Nguyên nhân chủ yếu gây ra trứng cá nội tiết chính là hội chứng buồng trứng đa nang và tăng sản thượng thận ở chị em phụ nữ.

Trứng cá sơ sinh và trứng cá thông thường ở trẻ nhỏ

Trứng cá sơ sinh thường xuất hiện ngay sau khi sinh hoặc  trong 4 tuần đầu tiên thường  gặp ở trẻ nam. Nguyên nhân là do sự tăng tiết bã nhờn do tăng hoạt động của tuyến thượng thận, sự kích thích các tuyến bã nhờn do androgen từ mẹ trong quá trình mang thai, nấm malassezia, Androgen từ tinh hoàn trẻ nam. 

Biểu hiện thường là các mụn đầu trắng ở trán, mũi, má thường kèm theo tình trạng tăng tiết bã nhờn, ít gặp mụn đầu đen, sẩn viêm và mụn mủ. Bệnh hầu hết tự khỏi mà không cần điều trị. Nếu kéo dài có thể cho trẻ đi khám để loại trừ bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh hoặc khối u nội tiết

Trứng cá bùng phát sau khi dùng Isotretinoin

Trứng cá được coi là bùng phát sau khi dùng isotretinoin khi số lượng tổn thương viêm tăng nhiều hơn trước điều trị. Thường gặp trong  tháng đầu uống thuốc Nguyên nhân đến nay vẫn chưa được xác định rõ ràng nhưng có thể do sự chết số lượng lớn tế bào tuyến bã, sự giải phóng nhiều kháng nguyên của vi khuẩn

Các yếu tố nguy cơ cao hơn ở nam giới, trứng cá mức độ nặng, trứng cá ở thân mình. Bệnh nếu ở thể nhẹ không cần điều trị nhưng nếu nặng sẽ có thể dùng prednisolon 0,5-1 mg/kg/ngày trong 2-3 tuần, giảm liều từ từ cho đến khi kiểm soát tốt nhất.

Trứng cá do thuốc

Đặc trưng bởi sự khởi phát đột ngột sẩn viêm hoặc mụn mủ, đồng dạng có thể xuất hiện ở những vùng không tiết nhiều bã nhờn Khởi phát đột ngột, tổn thương thường là sẩn viêm, sẩn mủ, không có tổn thương mụn nhân nếu có thường là các tổn thương tái phát. Thường kháng với các thuốc điều trị trứng cá thông thường.

Các thuốc gây trứng cá phổ biến hiện nay gồm: Corticoid, steroid đồng vận, testosteron, các halogens, liti, một số thuốc được báo cáo có liên quan đến trứng cá như: Vitamin B1,6, 12, thuốc chống ung thư… Trong trường hợp trứng cá này bạn sẽ cần ngưng thuốc hay dùng kháng sinh bôi uống, isotretinoin uống…

Trứng cá cơ học

Thường xảy ra do các yếu tố như: áp lực, cọ sát, ép, kéo dãn. Thường gặp ở một số người như: chơi violin, sáo, sử dụng các dụng cụ chỉnh hình, mát xa mạnh, sử dụng dầu mát xa… Tổn thương là các nốt, sẩn mủ sâu, đau, một số trường hợp có lichen hóa có thể gặp ở bát kỳ vị trí nào trên cơ thể kể cả vị trí không tiết nhiều dầu

Điều trị bệnh chúng ta sẽ cần dừng yếu tố khởi phát, tùy tình trạng của trứng cá áp dụng điều trị khác nhau theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa.

Trứng cá do mỹ phẩm

Trứng cá mức độ nhẹ, bệnh nhân không có biểu hiện trứng cá từ trước, hay gặp ở nữ giới. Mức độ nặng thường gặp ở người có tiền sử trứng cá từ trước .Các nguyên nhân hay gặp: isopropyl isostearate, isopropyl myristate, dầu cừu, dầu dừa, cồn… có trong sản phẩm mỹ phẩm mà bạn sử đang sử dụng hàng ngày.

Tổn thương bao gồm các nốt mụn nhân và mụn viêm thường xuất hiện vùng cằm và 2 bên má… Khi điều trị chúng ta cần ngừng các loại mỹ phẩm gây nên trứng cá, thường chữa khỏi hoàn toàn, thuốc dùng có thể là retinoid bôi với mụn nhân, Benzoyl peroxide đối với mụn viêm…

Chú ý, trứng cá là bệnh da liễu có thể điều trị những khả năng tái phát sẽ rất cao. Việc nắm được nguyên nhân gây bệnh cũng như là phân loại trứng cá sẽ giúp bạn có phác đồ điều trị bệnh phù hợp. Hãy thực hiện tốt liệu trình trị mụn trứng cá mà bác sĩ đưa ra sau khi bạn đã thăm khám để có một làn da khỏe đẹp nhé.

• 3:29 Chiều 12/08/2020
• 706 lượt xem
• Administrator